مطلقه بودن در ولایت فقیه و تضمین مردم‌سالاری

چکیده:

همه برداشت‌های اشتباه از معنای مطلقه و در تضاد قرار دادن آن با مردم سالاری از نشناختن معناى ولايت مطلقه فقيه است، قائل شدن به ولايت مطلقه براى فقيه در محدوده ولايت اجتماعى، هيچ گاه ولايت تشريعى - به معناى جعل قوانين ثابت - و ولايت تكوينى را كه از شؤون ولايت نبى اكرم (ص) و ائمه (ع) است در بر نمى‏گيرد. القاى چنين تلقى‏اى از ولايت مطلقه فقيه، به سبب ناآگاهى به اين معنا يا به سبب غرض ورزى و قبيح جلوه دادن چنين واژه‏اى نزد مردم است وگرنه تحقق نظام مبتنی بر ولایت‌ فقیه بهترین (ضمانت اجرای عزل به محض عدول از عدالت) و بیشترین (2 نظارت درونی (ملکه تقوا) و بیرونی (خبرگان)) ضمانت اجرا را برای تحقق مردم‌سالاری وجود دارد. همچنين محدودیت‌های سه گانه ولايت فقيه (اسلام، مشورت و مصلحت امت) در تضمین مردم سالاری بسيار موثر هستند.

از طرفي یکی از معیارهای اصلی برای تشخیص حکمرانی خوب (Good Governance) موضوع پاسخگویی و شفاف‌سازی محسوب می‌شود. این معنا در نظام مبتنی بر ولایت مطلقه فقیه نیز به خوبی جاری است. چرا که در حکومت ولایی، مردم پیوسته ناظر بر اعمال مسئولین و بزرگترین ضامن عدم انحراف ایشان از آرمان‌های نظام اسلامی ‌هستند؛ یعنی ولی فقیه، یک مقام فرا قانونی و بیرون از روند نظارت ملی نیست، بلکه بالعکس،‌ بیشترین حساسیت و نظارت از سوی مردم نسبت به رهبری جریان دارد. البته نظارت مردم به وسیله قانون اساسی به عنوان میثاق ملی قاعده‌مند شده و از طریق ساختارها تحقق می‌یابد؛ یعنی ملت از مجرای مجلس خبرگان رهبری، نظارتی همیشگی ‌بر همه ‌تصمیم‌گیری‌های رهبری دارد.

در سایر نظام‌هاي سياسي نیز اختیاراتی که محدده نباشد برای بالاترین مقام هرکشوری يعني رئیس حکومت (و نه لزوما رئیس دولت) وجود دارد. اما اینکه این اختیارات مطلقه در اختيار چه فردي و با چه شرایطی داده می‌شود، و چه ضمانت اجراهایی برای عدم سو‌ء استفاده از آن وجود دارد نقش تعیین کننده‌ای در تضمین مردم سالاری خواهد داشت.

کلمات کلیدی: ولایت فقیه، مطلقه بودن، مشروعیت، قانون اساسی، حقوق اساسی، مردم سالاری

دریافت مقاله