سازمان یافتگي جرایم در آیینۀ فقه

فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال چهل و هفتم، شمارۀ یکم، بهار و تابستان 1393

چکیده:

سابقه ی سازمان یافتگي و ارتکاب جرایم به صورت گروهي را مي توان به طور تقریبی با عمر خود جرایم مساوی دانست، اگرچه ارائه ی تعریف این نوع از جرایم و اعمال مجازات هاي سنگین تر نسبت به جرایم فردي برای آنها، سابقۀ چنداني ندارد و ضابطه مندي آن به ایام معاصر بازمي گردد.

در تبیین معنا و مفهوم سازمان یافتگي و مصادیق جرایم سازمان یافته، تفاوت نظرهاي زیادي میان حقوقدانان با یکدیگر از یک سو و با جرمشناسان از سوي دیگر وجود دارد و با وجود اتفاق نظر بر امکان ارتکاب گروهي و سازمان یافتۀ برخي جرایم توسط مجرمان، تعریف واحدي براي این گونه جرایم مشاهده نمي شود.
در قانون های موضوعه ی جمهوري اسلامي ایران، اصولاً به بحث سازمان یافتگي به صورت مشخص اشاره نشده و عباراتي همچون باند، شبکه و تباني بدون تعریف مشخص در مورد جرایم گروهي استفاده شده و تنها در قانون مبارزه با قاچاق انسان، عبارت سازمان یافته به کار رفته که البته تعریفي از آن داده نشده است.

در متون فقهي و روایات نیز بحث سازمان یافتگي به عنوان موضوع مشخص و مجزایی اشاره نشده است، ولي در عناوین مجرمانه و برخي جرایم همچون بغي، محاربه و افساد في الارض، معاونت بر اثم، اشاعۀ فحشا و تواطؤ سازمان یافتگي مدنظر بوده و گاهی سبب تغییر یا تشدید مجازات مرتکبان شده است که به طور مشخص مي توان به باغیاني اشاره کرد که داراي تشکیلات و سازمان باشند و سازمان یافتگي سبب کشته شدن اسرا و زخمي هایشان، تعقیب فراریان و به غنیمت گرفته شدن اموالشان خواهد شد.

دریافت مقاله